Έχεις νιώσει ποτέ ότι δεν μπορείς να ταυτιστείς με τους άλλους ανθρώπους; Έχεις νιώσει ποτέ πως παρόλες τις προσπάθειες που κάνεις οι άλλοι άνθρωποι αντιδρούν σε αυτό που τους ζητάς; Ακόμα και αν είναι οι άνθρωποι που αγαπάς;
Έχεις νιώσει ποτέ ότι δεν είναι εύκολο να σπάσεις τον πάγο με ανθρώπους που μπορεί να βρίσκεσαι και κυριαρχεί αμηχανία στις συζητήσεις σου;
Τα διαφορετικά μοτίβα της επικοινωνίας τα μαθαίνουμε νωρίς στη ζωή, χρησιμοποιούμε τον πληθυντικό όταν απευθυνόμαστε σε αγνώστους ή άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Τον ενικό στους οικείους μας. Ξέρουμε όμως πότε κάποιος λέει «όχι» αλλά εννοεί «ναι» και ποια είναι τα «κουμπιά» για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε, ζητώντας το με τον αντίστοιχο τρόπο από διαφορετικά άτομα του περιβάλλοντός μας;
Τα μοτίβα της επικοινωνίας διαμορφώνονται βάσει της ανατροφής μας, της κουλτούρας στην οποία μεγαλώνουμε, της γλώσσας που μιλάμε και πλήθους άλλων παραγόντων και εμπειριών. Καθορίζουν όμως αυτά μια ”αποτελεσματική επικοινωνία”;
Εξαιτίας όλων των παραπάνω, αποκτούμε ορισμένες αυτόματες ή «προγραμματισμένες» αντιδράσεις στην επικοινωνία, χωρίς απαραιτήτως να αξιολογούμε και να αναλύουμε αν η αντίδρασή μας ήταν δίκαιη και σωστή για τη συγκεκριμένη κατάσταση. Αυτό είναι το «φίλτρο» της επικοινωνίας.
Χρησιμοποιούμε ένα φίλτρο στην επικοινωνία όταν κάτι που μας λέει κάποιος περνάει από ένα προ επιλεγμένο φίλτρο που έχουμε στο νου μας και το μήνυμα έρχεται αλλοιωμένο λόγω αυτού του φίλτρου, και δεν το λαμβάνουμε όπως ακριβώς το διατύπωσε ο συνομιλητής μας. Όταν όμως συμβαίνει κάτι τέτοιο, πολλά προβλήματα μπορούν να ακολουθήσουν.
Όταν λοιπόν χρησιμοποιείς ένα φίλτρο στην επικοινωνία σου, το συνηθέστερο είναι ότι δεν καταλαβαίνεις τι ακριβώς σου λέει ο άλλος, γιατί λόγω του φίλτρου η πληροφορία έρχεται στα αυτιά σου ήδη με μια πρώτη, ασυνείδητη μορφή επεξεργασίας.
Έτσι πολλές φορές, διαστρεβλώνεις τα συμφραζόμενα ή τα ερμηνεύεις όπως νομίζεις και όχι όπως είναι. Επομένως, στη συνέχεια προσπαθείς να απαντήσεις σε αυτό που άκουσες ή αντιλήφθηκες και όχι σε αυτό που πραγματικά σου είπαν.
Πολλά από τα φίλτρα της επικοινωνίας προκύπτουν από φόβους και ανασφάλειες όπως «αν ο/η σύντροφός μου κάνει το Χ, τότε αυτό σημαίνει ότι δεν με αγαπάει», «αν ο/η προϊστάμενός μου μου ασκήσει κριτική, τότε αυτό σημαίνει ότι είμαι ανίκανος και θα χάσω τη δουλειά μου». Άρα αυτή στο τέλος δεν μπορεί να είναι μια σωστή επικοινωνία και δεν φέρνει σε καμία περίπτωση τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Για να γίνει πιο κατανοητό πώς τα φίλτρα της επικοινωνίας μπλοκάρουν και δημιουργούν προβλήματα, μπορούμε να εξετάσουμε ένα παράδειγμα, το οποίο πολύ συχνά μου αναφέρουν τόσο άνδρες όσο και γυναίκες.
Ας πούμε ότι σε μια παλαιότερη σχέση (είτε ερωτική είτε με τους γονείς) το ένα άτομο συχνά αφήνει το άλλο για να ακολουθήσει τα προσωπικά του ενδιαφέροντα. Αυτό δημιουργεί άγχος στο άτομο που μένει πίσω αλλά και ένταση στη σχέση, γιατί ο ένας σύντροφος αρχίζει να αισθάνεται μοναξιά, μειονεξία και έλλειψη σιγουριάς.
Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε στεναχώρια και καυγάδες και η σχέση τελειώνει (αν είναι ερωτική) ή μένει με «ανοιχτούς λογαριασμούς» (αν είναι γονεϊκή).
Ας δούμε τώρα τι γίνεται στη συνέχεια στη ζωή αυτού του ανθρώπου: ο/η σύντροφός του επιθυμεί να βγει ένα βράδυ με τους φίλους του. Το πρώτο πράγμα που θα κάνει το άτομο που πρόκειται να μείνει μόνο είναι μια σύγκριση της τωρινής κατάστασης με την προηγούμενη εμπειρία του.
Πριν καλά καλά το καταλάβει αμφιβάλλει για τον εαυτό του και νιώθει ότι δεν τον επιθυμούν και δεν τον αγαπάνε. Έτσι, αντί να αντιληφθεί αυτό που λέει ο σύντροφος «βγαίνω έξω με την παρέα μου», μέσω των φίλτρων της επικοινωνίας από προηγούμενες σχέσεις και αρνητικές εμπειρίες το άτομο ακούει και ερμηνεύει αυτόματα «βγαίνω έξω γιατί δε μου αρέσεις αρκετά, βρίσκω την παρουσία σου βαρετή και με ενδιαφέρει κάτι άλλο εκτός από εσένα».
ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ
Χωρίς Σύστημα,
Κανείς Δεν Δημιούργησε Ποτέ Τίποτα Σπουδαίο
Διαβάζεις το άρθρο: Η αποτελεσματική επικοινωνία στις σχέσεις σου
Ο σύντροφος που ετοιμάζεται να βγει δεν έχει ιδέα τι συμβαίνει σε αυτόν που πρόκειται να μείνει μέσα και δεν αντιλαμβάνεται πώς αυτή η απλή ανάγκη του πυροδότησε τόσο έντονα συναισθήματα στον άλλον, οπότε δεν θα ξέρει και πώς να αντιδράσει σωστά.
Έτσι, πιθανότατα δεν θα ξέρει ότι ο άλλος είναι στα αλήθεια στεναχωρημένος και θυμωμένος μαζί του, επειδή ο άλλος εστιάζει το πρόβλημα στο ότι πρόκειται να βγει έξω και όχι στις προσωπικές του ανασφάλειες.
Το άτομο αυτό θα δει ότι η επιθυμία του να βγει έξω με παρέα ξαφνικά έγινε ένα τεράστιο πρόβλημα στη σχέση του, χωρίς να έχει δώσει λαβές και αυτό βέβαια θα του δημιουργήσει εκνευρισμό, στεναχώρια ή ακόμα και θυμό.
Για να σταματήσει κανείς αυτόν τον φαύλο κύκλο, χρειάζεται να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιδρά στην κατάσταση. Ιδανικά, θα έπρεπε να αλλάξει κανείς τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, αλλά αυτό μπορεί να χρειάζεται περισσότερη και πιο μακροχρόνια δουλειά με την καθοδήγηση ενός ειδικού.
Αν αυτό δεν είναι εφικτό, ωστόσο μπορεί κανείς να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο μιλάει για το πως αισθάνεται ή να αλλάξει το πως αντιλαμβάνεται και αξιολογεί την κατάσταση.
Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, θα ήταν πιο εποικοδομητικό να μιλήσει το άτομο που στεναχωριέται για το φίλτρο της ανασφάλειας, το οποίο αρχίζει και λειτουργεί σε τέτοιες περιπτώσεις και για τα συναισθήματα απόρριψης και μοναξιάς που του γεννιούνται.
Αλλά εξίσου σημαντικό είναι να καταλάβει το άτομο που υποφέρει από αυτή την κατάσταση ότι όταν ο/η σύντροφός του θέλει να βγει με άλλη παρέα αυτό δε σημαίνει έλλειψη αγάπης, απόρριψη ή αδιαφορία. Το να επιθυμεί κανείς και κοινωνική ζωή πέρα από αυτή του ζευγαριού ούτε κακό είναι ούτε σημαίνει ότι δε θέλει την κοινή ζωή. Οι δυο επιθυμίες μπορεί κάλλιστα να συνυπάρχουν.
Θα παρατηρήσεις ζευγάρια να χωρίζουν, όχι γιατί δεν αγαπιούνται. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι το 80% αυτή την στιγμή που χωρίζουν ότι δεν αγαπιούνται. Χωρίζουν γιατί η αγάπη που νιώθει ο ένας για τον άλλον δεν μπορεί να φτάσει από τον έναν στον άλλον.
Σήμα που εστάλη δεν είναι απαραίτητα και σήμα που ελήφθη. Οι επιχειρήσεις κλείνουν η μία μετά την άλλη. Για ποιο λόγο; Γιατί δεν μπορούν να επικοινωνήσουν σωστά και κατάλληλα το μήνυμά τους. Θα το παρατηρήσεις και με τους φίλους σου.
Δεν θα δεις πλέον πάρα πολύ καλές και ισχυρές φιλίες. Θα δεις πάρα πολλούς ανθρώπους μόνους τους. Για ποιο λόγο; Γιατί το μήνυμα δεν μπορεί να φτάσει. Τι είναι αυτό λοιπόν που θα καθορίσει αν το μήνυμα σου φτάσει ή δεν φτάσει στην άλλη πλευρά;
Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων επιτυγχάνεται μέσω της εκπομπής και λήψης μηνυμάτων. Τα μηνύματα διαμορφώνονται από λέξεις, εκφράσεις, νοήματα, θέσεις και στάσεις του σώματος, με την ανάλογη, κατά περίσταση, συναισθηματική επένδυση. (Λεκτική και εξωλεκτική επικοινωνία).
Η διαδικασία μετατροπής και οργάνωσης ιδεών και συναισθημάτων σε μηνύματα λέγεται κωδικοποίηση. Για να ολοκληρωθεί μια επικοινωνία απαιτείται η σωστή αποκωδικοποίηση από τον αποδέκτη των μηνυμάτων.
Πως όμως θα μπορέσουμε να καταλάβουμε ότι ο αποδέκτης του όποιου μηνύματος το κατανόησε σωστά, δίχως την όποια παρερμηνεία; Μέσα από την λεκτική και εξωλεκτική απάντηση που θα δώσουν και λέγεται ανατροφοδότηση (feed back). Για μια αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων πρέπει να υπάρχει η ανατροφοδότηση.
Σε περίπτωση που το μήνυμα δεν λήφθηκε σωστά από τον αποδέκτη θα πρέπει να τροποποιηθεί καταλλήλως ώστε να γίνει κατανοητό από τον άλλο.
Όταν οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους έχουν σίγουρα κάποιο σκοπό που μπορεί να είναι σοβαρός η ασήμαντος. Ένας τρόπος για να αξιολογήσουμε την επιτυχία της επικοινωνίας είναι να αναρωτηθούμε εάν έχει πετύχει τον σκοπό της.
Είναι σημαντικό επίσης να έχουμε επίγνωση του στόχου της επικοινωνίας μας. Όπως για παράδειγμα:
- Επικοινωνούμε για να καλύψουμε κάποιες ανάγκες μας.
- Επικοινωνούμε για να ενισχύσουμε και να διατηρήσουμε την αίσθηση που έχουμε του εαυτού μας.
- Επικοινωνούμε για να αναπτύξουμε σχέσεις.
- Επικοινωνούμε για να ανταπεξέλθουμε στις κοινωνικές μας υποχρεώσεις.
- Επικοινωνούμε για να ανταλλάξουμε πληροφορίες.
- Επικοινωνούμε για να επηρεάσουμε τους άλλους.
Σε αυτό το σημείο θέλω να τονίσω πόσο σημαντικό παράγοντα στην επικοινωνία, παίζει η αυτοπεποίθηση, η επίγνωση των ορίων μας, η αγάπη προς τον εαυτόν και τον άλλο, καθώς και η σωστή επιλογή του χρόνου, του τόπου και του τρόπου επικοινωνίας.
Για να φτάσει το μήνυμά σου στον άλλον άνθρωπο χρειάζεται να επικοινωνείς με τον τρόπο που ο άλλος αντιλαμβάνεται. Και πώς θα καταλάβεις πώς αντιλαμβάνεται ο άλλος άνθρωπος; Συνήθως οι άνθρωποι τείνουμε να επικοινωνούμε με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε.
Άρα αρκεί να έχεις τα αυτιά σου ανοιχτά, τα μάτια σου ορθάνοιχτα και όλες τις αισθήσεις του σώματος σου εκεί παρούσες έτσι ώστε να αντιληφθείς το πως επικοινωνεί ο άλλος άνθρωπος και να επικοινωνήσεις με τον κατάλληλο τρόπο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι χάνεις τον εαυτό σου αλλά γίνεσαι ευέλικτος και ανακαλύπτεις και άλλες πτυχές του εαυτού σου. Όταν λοιπόν μάθεις να είσαι τόσο ευέλικτος όσο χρειάζεται για να επικοινωνείς με τον τρόπο που επικοινωνεί ο άλλος τότε το επόμενο βήμα ποιο είναι;
Να κάνεις την διαφορά. Να ηγηθείς της παρέας μιας ομάδας και να αλλάξεις όλους τους κανόνες που δεν σου αρέσουν.
Να θυμάσαι ότι είσαι υπέροχος!
Να Αγαπάς τον Εαυτό σου και να Ζεις με Πάθος!
Συμπληρωματικά άρθρα
Εγκέφαλος συμπεριφορά και αποτελεσματική επικοινωνία
